چربیهای شکم و پهلو معمولاً سرسختترین چربیهای بدن هستند و نسبت به سایر نواحی دیرتر واکنش نشان میدهند. این موضوع صرفاً یک باور عمومی نیست؛ بلکه حاصل ترکیب عوامل ژنتیکی، هورمونی، ساختار گیرنده های چربی و تفاوتهای جنسیتی است. برای درک چرایی این پدیده، باید نگاهی علمیتر به عملکرد چربیسوزی بدن داشته باشیم.
تفاوت گیرنده های چربی در ناحیه شکم
سلولهای چربی دارای دو نوع گیرنده کلیدی هستند:
- گیرنده های بتا (B1): فعالکننده چربیسوزی
- گیرنده های آلفا (A2): مهارکننده چربیسوزی
در ناحیه شکم تراکم گیرنده های A2 به مراتب بیشتر است. این معنی است که چربیهای شکمی در برابر سیگنالهای چربیسوزی مانند آدرنالین واکنش کمتری نشان میدهند و در نتیجه چربیسوزی در این منطقه به صورت طبیعی کندتر است.
تأثیر ژنتیک و الگوی ذخیره چربی
هر فرد الگوی مشخصی برای ذخیره چربی دارد. این الگو توسط ژنتیک تعیین میشود و تفاوتهای قابل توجهی میان افراد و میان زنان و مردان ایجاد میکند:
- مردان معمولاً چربی را ابتدا در شکم ذخیره میکنند.
- خانمها چربی را ابتدا در رانها و باسن ذخیره میکنند.
بدن معمولاً چربی را به همان ترتیبی میسوزاند که ذخیره کرده است. بنابراین نواحیای که اولین محل ذخیره چربی هستند، آخرین بخشهایی خواهند بود که چربی آنها کاهش مییابد.
نقش هورمون کورتیزول (هورمون استرس)
کورتیزول یکی از مهمترین دلایل سرسختی چربی شکمی است. عواملی مانند:
- استرس مزمن
- کمخوابی
- تمرین بیش از حد
- تغذیه نامناسب یا نامنظم
موجب افزایش این هورمون میشوند. کورتیزول بهطور مستقیم بدن را به ذخیره چربی در ناحیه شکم تشویق میکند و حتی در زمان کاهش وزن، میتواند چربی شکمی را حفظ کند.
چربی احشایی و چربی زیرپوستی در شکم
ناحیه شکم شامل دو نوع چربی است:
- چربی احشایی: بین اندامها؛ خطرناکتر ولی سریعتر میسوزد.
- چربی زیرپوستی: چربی سطحی و قابل رؤیت؛ بسیار سرسختتر.
بنابراین ممکن است فرد کاهش چربی احشایی را تجربه کند (بهبود سلامتی)، اما چربی قابل دید شکمی همچنان باقی بماند.
باور نادرست چربیسوزی موضعی
برخلاف تصور رایج، کار کردن روی یک عضله خاص، چربی آن ناحیه را نمیسوزاند. پژوهشهای مختلف نشان دادهاند که کاهش چربی بدن به صورت عمومی اتفاق میافتد؛ نه موضعی.
در یک مطالعه مشهور، افرادی که طی ۲۷ روز، بیش از ۵۰۰۰ حرکت درازنشست انجام دادند، کاهش چربی عمومی داشتند، بدون آنکه شکم آنها به طور خاص لاغرتر شده باشد.
جمعبندی: چرا شکم آخر لاغر می شود؟
- تراکم بالای گیرنده های آلفا-۲ در شکم، چربیسوزی را کند میکند.
- ژنتیک تعیین میکند که چربی شکم آخرین محل چربیسوزی باشد.
- هورمون کورتیزول چربی شکم را تثبیت میکند.
- چربی احشایی زودتر از چربی زیرپوستی میسوزد.
- چربیسوزی موضعی وجود ندارد و کاهش چربی همیشه عمومی است.
چربیسوزی شکم نیازمند ترکیبی از تغذیه مدیریتشده، برنامه ورزشی اصولی، مدیریت استرس و خواب کافی است. تنها با قرار گرفتن بدن در یک چرخه چربیسوزی کامل و پایدار، نوبت به کاهش چربی سرسخت شکم خواهد رسید.